De invloed van mentale stress op je darmen

Wat gebeurt er bij stress?

Laten we bij de basis beginnen; wat is stress eigenlijk?

Stress betekent letterlijk druk of spanning. Stress zorgt in het lichaam voor verschillende reacties, die in gang worden gezet door hormonen.

Je lichaam schakelt over naar standje ‘overleven’ in plaats van ‘gezond en lang leven’.

Dit betekent dat bepaalde lichaamsfuncties voorrang zullen krijgen, zoals het kloppen van het hart en bloedtoevoer naar de spieren. Andere functies, zoals spijsvertering en het immuunsysteem, krijgen juist minder aandacht.

Stress komt in verschillende vormen. We maken vaak onderscheid tussen acute en chronische stress.

Wat doet acute stress met je lichaam?

Acute stress is kortdurend en gezond. Het ontstaat wanneer je lichaam meteen moet reageren op iets spannends of bedreigingen. Denk aan spanning voor een examen of het moment dat je onverwachts een pijnlijke val maakt.

Wanneer je lichaam in zo’n situatie komt, maakt het hormoonstelsel razendsnel adrenaline aan voor actie. Er komt adrenaline vrij, je bloedsuikerspiegel stijgt en je spieren en hersenen krijgen een energy-boost. Alles om snel en scherp te reageren: de welbekende vlucht-of-vecht-reactie.

En je darmen? Die doen ook mee!

Tijdens zo’n stressreactie opent je lichaam tijdelijk kleine ‘schuifdeurtjes’ (tight junctions) in je darmwand. Hierdoor kunnen water, zout en glucose supersnel opgenomen worden in je bloedbaan.

Dat is handig, want zo komt er direct extra brandstof vrij voor je spieren en hersenen. Je bloeddruk stijgt en je lichaam staat “aan”. Ofwel, klaar om te presteren!

Kortom: acute stress is normaal, gezond en zelfs nuttig. Je lijf weet precies wat het moet doen!

Maar bij chronische stress wordt het een ander verhaal…

Als stress niet tijdelijk is, maar weken of zelfs maanden tot jaren aanhoudt, dan spreken we van chronische stress. Denk aan langdurig veel te hoge werkdruk, aanhoudende geldzorgen, een langdurige ziekte of de belasting van mantelzorg.

Bij langdurige stress blijft je lichaam in die overlevingsstand hangen. En dat heeft gevolgen.

De ‘schuifdeurtjes’ in je darmwand blijven te lang openstaan, waardoor niet alleen nuttige stoffen, maar ook bacteriën en kleine deeltjes onverteerd voedsel, via de darmwand, in je bloed terecht kunnen komen. Dit noemen we ook wel een lekkende darm.

Je immuunsysteem ziet dit als een alarm. Het gaat hard aan het werk om indringers op te ruimen en dit kost veel energie… Hoe langer dit duurt, hoe meer je lichaam uitgeput raakt.

Klachten door langdurige stress

Chronische stress kan zich op allerlei manieren uiten:

·       Opgeblazen gevoel

·       Buikpijn

·       Diarree of obstipatie

·       Vermoeidheid, slapeloosheid of een opgejaagd gevoel

·       Hoofdpijn of spierpijn

·       Vaak ziek zijn of grieperig voelen

·       Acné of eczeem

·       Angst, paniekaanvallen of sombere gevoelens

Je lichaam raakt uit balans. Je darmen spelen daarin een grotere rol dan je misschien denkt.

Hoe kun je je darmen herstellen?

Als je langere tijd stress hebt ervaren, is het belangrijk om je lichaam de kans te geven om te herstellen. Tijdens stress verbruik je namelijk meer voedingsstoffen én werkt je spijsvertering minder goed.

Een paar dingen die kunnen helpen:

🍀 Probiotica. Dit zijn goede darmbacteriën die je darmflora helpen herstellen.

🥦 Prebiotica. Dit zijn vezels die de goede bacteriën voeden. Denk aan groente, fruit, haver en gefermenteerde producten zoals zuurkool, kefir of kimchi.

🥗 Vezelrijke, onbewerkte voeding. Een vezelrijk én onbewerkt voedingspatroon helpt je darmen hun werk goed te doen. Denk hierbij aan volkorenproducten, peulvruchten, groenten en fruit.

💤 Rust en ontspanning. Misschien een cliché, maar écht essentieel om je lijf goed te laten herstellen!

Geef je darmen wat extra liefde

Je darmen zijn ontzettend belangrijk voor je algehele gezondheid. Ze beïnvloeden onder andere je energieniveau, weerstand en humeur.

Gun je darmen – en dus jezelf – wat extra aandacht en liefde, als je uit een stressvolle periode komt. Je lijf werkt hard voor je. Zorg jij er ook goed voor terug?

 --

Bronnen

Hoederdos, K. Hulshof, M. Kootstra, Y. (2020). Hét handboek voor de leefstijlcoach: Kennisplatform leefstijlcoaching. 

Labee, C. Alles wat je moet weten over de darmen. Geraadpleegd op 20 juni 2025, van https://shop.charlottelabee.com/blogs/blog/alles-wat-je-moet-weten-over-de-darmen?srsltid=AfmBOoqgkkMZ0vtk2rUKdldyX4XG7YJ4ewNCvqMxmbuSOvQgYUiBkByO. 

Ortho Health Foundation (2021). 10 symptomen van te veel stress. Geraadpleegd op 20 juni 2025, van https://www.sohf.nl/blog/10-symptomen-van-te-veel-stress.

Labee, C. (2024). Onrustige darmen overprikkeld brein. Utrecht, Nederland: Kosmos Uitgevers.